Trong bối cảnh kinh doanh ngày càng phức tạp và cạnh tranh, yếu tố con người đang trở thành lợi thế cạnh tranh bền vững nhất của mọi tổ chức. Nhưng để con người thật sự phát huy hết tiềm năng, doanh nghiệp cần các điều kiện khác ngoài chế độ lương thưởng, phúc lợi hay chương trình đào tạo – đó chính là một môi trường làm việc an toàn tâm lý.
1. An toàn tâm lý là gì?
An toàn tâm lý đề cập đến cảm giác an tâm khi mỗi cá nhân có thể chia sẻ quan điểm, thử nghiệm, và phản hồi mà không sợ bị đánh giá, chế giễu hay trừng phạt (Edmondson, 1999).
Thực tế trong doanh nghiệp, khái niệm này có thể được hiểu đơn giản: nhân viên cảm thấy thoải mái, được tôn trọng, không lo sợ bị phán xét. Họ thoải mái chia sẻ quan điểm cá nhân, dù khác biệt với đồng nghiệp hoặc cấp trên. Thậm chí, nhân viên có thể góp ý, phản biện tích cực trong cuộc họp, hoặc thẳng thắn thừa nhận sai sót trong công việc mà không bị chê trách, đánh giá tiêu cực hay cảm thấy mất điểm trong mắt người khác.
2. Vì sao an toàn tâm lý lại đặc biệt quan trọng?
Trong môi trường làm việc hiện đại, chúng ta không còn làm việc đơn độc – mà phần lớn công việc đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều cá nhân, nhiều phòng ban và thậm chí là giữa các quốc gia. Với bối cảnh đó, an toàn tâm lý nơi làm việc chính là chìa khóa then chốt quyết định sự thành công của đội nhóm. Bởi không có sự phối hợp hiệu quả nào có thể tồn tại nếu thiếu niềm tin, sự tôn trọng và cảm giác an toàn khi lên tiếng.
Năm 2012, Google đã thực hiện một khảo sát với quy mô lớn để xác định điều gì có thể thúc đẩy đội nhóm làm việc với hiệu suất cao.
Kết quả cho thấy, an toàn tâm lý chính là yếu tố quan trọng nhất. Không phải trình độ, kỹ năng hay mức độ gắn bó cá nhân, mà chính là việc mỗi thành viên cảm thấy an toàn khi thể hiện bản thân, đặt câu hỏi, thừa nhận sai sót và góp ý một cách trung thực – đó mới là nền tảng tạo nên sự thành công bền vững của tập thể.
3. Dấu hiệu nhận biết môi trường có hoặc thiếu an toàn tâm lý
Một môi trường làm việc an toàn về mặt tâm lý không chỉ thể hiện qua cảm nhận cá nhân, mà còn có thể được quan sát rõ qua hành vi và bầu không khí làm việc hàng ngày.
Dấu hiệu của môi trường AN TOÀN TÂM LÝ CAO
Trong môi trường an toàn về mặt tâm lý, mọi người sẽ thoải mái mổ xẻ vấn đề, xem xét ý tưởng từ nhiều góc độ để cùng nhau tìm ra giải pháp tối ưu. Sự học hỏi diễn ra liên tục, hình thành văn hóa học tập và đổi mới sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và hiệu quả hoạt động toàn tổ chức.
Dấu hiệu của môi trường THIẾU AN TOÀN TÂM LÝ
Ngược lại, nếu môi trường thiếu an toàn tâm lý, các thành viên thường chọn im lặng – sợ sai, sợ bị đánh giá, không dám chia sẻ hay phản biện, kể cả khi biết rằng điều đó có thể giúp cải thiện công việc. Khi nỗi sợ lớn hơn mong muốn đóng góp, tổ chức sẽ dần đánh mất đi nguồn năng lượng cải tiến đến từ chính đội ngũ của mình. Hệ quả là năng lực tập thể bị kìm hãm, sự hợp tác giảm chất lượng, và quá trình đổi mới bị hạn chế đáng kể.
Lưu ý: Không phải tổ chức nào cũng có môi trường hoàn toàn lý tưởng. Nhưng khi các dấu hiệu tiêu cực xuất hiện thường xuyên và kéo dài, đó là lúc doanh nghiệp cần nghiêm túc xem xét lại mức độ an toàn tâm lý trong tổ chức của mình.
4. Doanh nghiệp có thể bắt đầu từ đâu?
Việc xây dựng một môi trường làm việc an toàn về mặt tâm lý không phải là điều quá xa vời với các doanh nghiệp Việt Nam. Điều quan trọng là liệu các nhà quản lý đã thật sự sẵn sàng lắng nghe và kiến tạo một không gian nơi nhân viên dám lên tiếng?
An toàn tâm lý không thể chỉ đến từ lời kêu gọi – nó cần được đo lường, hiểu rõ và cam kết cải thiện. Và khảo sát chính là bước đầu tiên để biến “lắng nghe” thành hành động có trọng tâm, có hệ thống và có hiệu quả bền vững. Khảo sát giúp doanh nghiệp trả lời các câu hỏi quan trọng:
“Nhân viên có cảm thấy được tôn trọng khi bày tỏ ý kiến cá nhân hoặc góp ý phản biện không?”
Và
“Họ có ngại nói lên suy nghĩ hoặc thừa nhận sai sót vì sợ bị đánh giá, trách móc hoặc làm mất uy tín?”
Công ty đã tiến hành khảo sát nội bộ và phát hiện rằng nhân viên mới thường giữ im lặng trong các cuộc họp vì sợ bản thân “nói sai”, thiếu kinh nghiệm hoặc bị đánh giá không tốt.
Từ kết quả này, ban lãnh đạo đã thay đổi cách tổ chức cuộc họp: mở đầu bằng lời mời gọi đóng góp ý tưởng, khuyến khích nêu lên quan điểm cá nhân mà không sợ bị phán xét. Quan trọng hơn, người quản lý chủ động làm gương bằng cách thừa nhận những sai sót của chính mình, tạo ra một văn hóa minh bạch, học hỏi và tôn trọng lẫn nhau.
Chỉ sau vài tháng, tinh thần làm việc nhóm tại công ty thay đổi rõ rệt. Nhân viên cảm thấy được lắng nghe, được bảo vệ khi lên tiếng, và chủ động đóng góp nhiều hơn. Hiệu quả làm việc tăng lên đáng kể, không phải nhờ thay đổi về lương thưởng, mà nhờ sự chuyển biến trong cách doanh nghiệp lắng nghe và đối thoại với nội bộ.
An toàn tâm lý không đồng nghĩa với việc buông lỏng kỳ vọng hay dễ dãi với sai lầm. Đó là môi trường giúp mỗi cá nhân dám dấn thân, học hỏi từ thất bại và chủ động cải tiến. Môi trường làm việc có mức độ an toàn tâm lý cao sẽ tạo điều kiện để đội ngũ cùng nhau phát triển, sáng tạo và đổi mới – một nền tảng không thể thiếu cho doanh nghiệp muốn vươn xa, bền vững và nhân văn.
Tham khảo thêm chia sẻ từ PGS. TS Diep Nguyen – Đại học NewCastle Australia
Cùng IMT tham gia vào hành trình cải thiện môi trường làm việc tại Việt Nam với các khảo sát nhân sự mang tính thực chất. Đăng ký nhận báo riêng cho doanh nghiệp về an toàn tâm lý qua email info@imt.vn hoặc đóng góp ý kiến của mình về chủ đề này tại: https://www.imt.vn/khao-sat-an-toan-tam-ly/