MFCA là phương pháp quản lý chi phí dòng nguyên vật liệu, giúp doanh nghiệp giảm lãng phí, tối ưu chi phí sản xuất và hướng tới phát triển bền vững. So với định mức truyền thống, MFCA phân biệt rõ chi phí hữu ích và hao phí. Áp dụng MFCA mang lại nhiều lợi ích, từ tăng hiệu quả sản xuất đến thu hút đầu tư.
Nguyễn Thị Phương Ngân, IMT
1. MFCA là gì?
1.1 Nguồn gốc và mục đích
MFCA lần đầu được phát triển bởi Cục Quản lý môi trường liên bang Đức vào những năm 1990 và và được giới thiệu tại Nhật Bản vào năm 1999. Tại Nhật Bản, Bộ Kinh tế Thương mại và Công nghiệp (METI) đã chứng minh được hiệu quả của MFCA thông qua các dự án về môi trường. METI đã phát triển MFCA với quan điểm hỗ trợ các doanh nghiệp giảm phát sinh chất thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn từ đầu thay vì các hình thức phát cho việc xả thải ra môi trường.
Vào năm 2006, giải thưởng về MFCA được phát động tại Diễn đàng Eco-efficiency. Từ 2010, IMT là nơi đầu tiên đưa MFCA vào Việt Nam và tư vấn cho hàng chục doanh nghiệp như Saigon Cosmetics, Duy Tân Plastics, CNS, TIE, Thuốc lá Bến Thành, Bibica,… và đào tạo hàng trăm người về công cụ này. Từ năm 2011, MFCA trở thành tiêu chuẩn quốc tế và được đưa ISO 14051.
1.2 Định nghĩa
Trong MFCA, toàn bộ quá trình thành phần được theo dõi để phân tích ra đâu là “sản phẩm” và “phi sản phẩm”. (Hình 1)
Hình 1. MFCA phân tích “sản phẩm ” và “phi sản phẩm”
1.3 So sánh MFCA với định mức truyền thống
Sự khác biệt cốt lõi của hai phương pháp này nằm ở cách nhìn nhận và đánh giá chi phí cũng như lãng phí trong quá trình sản xuất.
Định mức truyền thống thường dựa trên kinh nghiệm sản xuất tốt nhất tại một thời điểm. Từ đó, đặt ra định mức và điều chỉnh, siết chặt theo chu kỳ (thường là hàng năm). Định mức này thường luôn bao gồm một tỷ lệ hao hụt dự kiến. Điều này ngụ ý rằng nhà quản lý đã mặc nhiên chấp nhận tồn tại lãng phí trong sản xuất.
Ví dụ, chấp nhận dùng 380ml nước để làm ra một chai nước 330ml. Nếu đúng định mức, người thực hiện được cho là không lãng phí. Trong khi sự thật vẫn có 50ml nước đã bị loại bỏ. Điều nguy hiểm ở đây là: người ta có mindset “Sản xuất thì mặc nhiên phải có hao phí chứ“.
Hơn nữa, việc xây dựng định mức có thể là kết quả của sự thỏa hiệp giữa bộ phận sản xuất và bộ phận định mức. Chính vì vậy, đôi khi nó không phản ánh được tiềm năng tối ưu thực sự mà chỉ là sự trả treo giữa các bên.
| Định mức truyền thống | MFCA |
|---|---|
|
|
Hình 2. Ví dụ so sánh MFCA và định mức truyền thống
1.4 Lợi thế MFCA mang lại
Tăng hiệu quả sản xuất thông qua đầu tư chính xác
Giảm chi phí thông qua thay đổi thiết kế sản phẩm, vật liệu
Đưa ra mục tiêu có định lượng cho các hoạt động cải tiến hiện trường, cải tiến từng quy trình
Mở ra trên chuỗi cung ứng và chi phí xã hội
2. Làm thế nào để phân tích MFCA?
2.1 Hiểu được cách tính cơ bản MFCA
Để dễ hình dung về cách tính chúng tôi đưa ra ví dụ cụ thể như Hình 2. Để tạo ra một sản phẩm có khối lượng 80kg thì thông thường sẽ dùng kinh nghiệm sản xuất tốt nhất làm định mức. Trong trường hợp này là dùng 100kg ($1000) với chi phí sản xuất là $600, toàn bộ chi phí ($1600) này dược đưa vào giá thành sản phẩm. MFCA không cho phép như vậy. MFCA yêu cầu tách ra đâu là chi phí hữu ích (positive product) có ích đến tay khách hàng, và đâu là phần không tồn tại trong sản phẩm hữu ích dành cho khách hàng – gọi là chi phí hao phí (loss cost) hoặc phi – sản – phẩm (non-product).
Quay trở lại ví dụ, chi phí hữu ích chỉ bao gồm chi phí nguyên vật liệu và chi phí sản xuất liên quan đến 80kg NVL đó. Chi phí hao phí sẽ bao gồm chi phí NVL và chi phí sản xuất của 20 kg NVL bị hao hụt còn lại.
Tìm hiểu thêm các ví dụ điển hình về hiệu quả của MFCA tại đây.
Hình 3. Ví dụ về cách tính MFCA
2.2 Cách thức phân tích MFCA
Các bước phân tích MFCA:
- Bước 1: Lựa chọn sản phẩm: Xem xét phạm vi sản phẩm/dây chuyền/công đoạn làm đối tượng thực hiện MFCA
- Bước 2: Thu thập số liệu nguyên liệu cơ sở bao gồm số liệu tiêu chuẩn về NVL để tạo ra sản, bảng giá mua vào của các NVL, sản lượng sản xuất tháng tương ứng, số liệu đo đạc (số liệu về NVL đã chuyển đổi thành thành phẩm)
- Bước 3: Tạo hình mẫu chuẩn về dòng nguyên liệu
Hình 4. Ví dụ về mẫu dòng nguyên vật liệu
- Bước 4: Tạo bảng thống kê cân đối nguyên liệu
- Bước 5 Tạo bảng thống kê cân đối MFCA
Hình 5. Mẫu bảng thống kê cân đối nguyên liệu
Hình 6. Mẫu bảng thống kê cân đối nguyên liệu
Các loại hao phí thường gặp trong quá trình sản xuất
Trong MFCA thì những hao phí mà trước kia chưa được coi là hao phí lại được quan tâm để ý tới. Dưới đây là các loại hao phí thường gặp trong quá trình sản xuất
- Hao phí NVL chính: Trong quá trình gia công (đầu thừa cắt gọt, đầu mẩu, phôi cắt gọt, v.v…) Sản phẩm lỗi, sản phẩm mẫu chiết xuất
- Hao phí NVL phụ: NVL làm tan dung môi, v.v…, chất tẩy rửa, dung môi để rửa thiết bị khi chuyển đổi (dầu công tác, dung dịch tẩy rửa, dầu mỡ, keo dính, v.v…)
- Hao phí trong quá trình chuyển đổi: Cặn bã còn lại trong thiết bị trong quá trình chuyển đổi
- Phế phẩm: Lượng tồn kho NVL, tồn kho sản phẩm trung gian, tồn kho thành phẩm do chất lượng kém đi nên không thể sử dụng được nữa và được thải ra môi trường.
Dựa trên các loại hao phí đó, MFCA được phân tích dọc theo 4 loại chi phí tương ứng.
Hình 7. Phân loại chi phí theo MFCA
Kết luận
MFCA không chỉ là phương pháp kế toán chi phí đơn thuần, mà còn là công cụ quản lý toàn diện.So với định mức truyền thống, MFCA mang lại cái nhìn sâu sắc và chính xác hơn về chi phí. Do đó, nó tạo nền tảng cho việc tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu chi phí và hướng tới phát triển bền vững. Việc áp dụng MFCA đòi hỏi sự cam kết và nỗ lực từ toàn bộ tổ chức.
IMT tự hào là đơn vị đầu tiên đưa MFCA vào Việt Nam từ năm 2010 và là đơn vị triển khai tư vấn/đào tạo MFCA hiệu quả cho nhiều ngành nghề khác nhau trong 15 năm vừa qua.
Khi có nhu cầu tư vấn/đào tạo về MFCA, vui lòng liên hệ (028) 36 200 600 hoặc email info (@) imt.vn