Tôi thường vẫn nhận được câu trả lời theo kiểu: tư duy phản biện là khả năng nhìn đa chiều về sự việc. Phát biểu này có phần đúng, nhưng dễ dẫn tới quy đồng 1-1 giữa hai loại tư duy này.
Lưu Nhật Huy, MD, IMT
So sánh tư duy phản biện và tư duy đa chiều
Tiêu chí |
Tư duy phản biện |
Tư duy đa chiều |
|---|---|---|
1. Định nghĩa |
Khả năng phân tích, đánh giá thông tin một cách khách quan, logic để đưa ra kết luận hợp lý. | Khả năng xem xét vấn đề từ nhiều góc độ, quan điểm khác nhau. |
2. Mục tiêu |
Đánh giá tính xác thực của thông tin, xác định điểm mạnh, điểm yếu của lập luận, đưa ra quyết định sáng suốt. | Hiểu vấn đề một cách toàn diện, khám phá các giải pháp sáng tạo, phát triển sự đồng cảm. |
3. Cách tiếp cận |
– Phân tích thông tin, xác định giả định. |
– Đặt câu hỏi từ nhiều góc độ. – Tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn. – Thử “đóng vai” người khác để hiểu quan điểm của họ và có sự đồng cảm (empathy). – Kết hợp các ý tưởng khác nhau. |
4. Điểm mạnh |
– Ra quyết định hợp lý. – Giải quyết vấn đề hiệu quả. – Tránh bị thao túng bởi thông tin sai lệch. – Tránh bị cảm xúc “dắt mũi” đi đâu mà mình không tự biết. |
– Có cái nhìn toàn diện. – Nảy sinh ý tưởng mới. – Thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới. – Xây dựng mối quan hệ tốt. hơn khi người khác cảm nhận được độ mở và sự chân thành từ mình. |
5. Điểm yếu |
– Có thể trở nên quá tập trung vào chi tiết, đến mức bận tâm tiểu tiết |
– Có thể khó tập trung vào một giải pháp cụ thể – Có thể bị phân tâm bởi quá nhiều thông tin – Có thể khó đưa ra quyết định dứt khoát. – Đôi khi làm bạn bị nhận xét là người “ba phải”. |
Tóm lại, tư duy phản biện và tư duy đa chiều bổ trợ lẫn nhau. Tư duy phản biện không chỉ giúp đánh giá thông tin mà còn hỗ trợ phân tích lập luận. Ngoài ra, kỹ năng này còn giúp nhận diện và tránh sai sót hiệu quả.
Những tư duy nào liên quan đến tư duy phản biện?
Không chỉ là tư duy đa chiều, đây còn là hàng loạt tư duy khác làm nền để bạn thật sự sở hữu được nó.
Nếu nhìn vào danh sách trên và thấy dài quá thì … bạn đừng hoảng. Cũng như giữa 2 tư duy đó, sẽ có những điểm chồng lấn và sự phát triển song song giữa các tư duy.
Bạn nên dành thời gian suy ngẫm. Do đó, bộ não sẽ ngày càng sắc bén.
Hãy sử dụng bộ não một cách có chủ đích. Thay vì dành thời gian lướt tin tức hoặc xem review phim, hãy bắt đầu luyện tập tư duy bằng cách suy ngẫm về những vấn đề quan trọng.
Đào tạo và coaching về Tư duy phản biện
IMT là nơi thực hiện đào tạo và kèm cặp về Tư duy phản biện để giải quyết vấn đề. Bạn hãy liên lạc (028) 36 300 600 để được tư vấn nhé.